Opiniepeiling

Standbeeld van Amalia Meghedaght, de eerste vrouwelijke opiniepeiler.

“Elke man heeft zijn opinie, elke vrouw heeft haar bikini.”
~ Louis Paul Boon, vrij vertaald uit het Aalsters.

Opiniepeiling is een pseudowetenschap die de kloof tussen statistiek en helderziendheid tracht te overbruggen. De beoefenaars ervan stellen lijsten op met vragen, en aan de hand van de antwoorden op die vragen menen zij het gedrag en/of de respons van de bevraagden op een precies moment en/of een bepaald product te kunnen voorspellen, plus het equivalent van de rest van de mensheid die zij dan door hun medewerking blijken te vertegenwoordigen.

't Misverstand

Omdat opiniepeilingen na verificatie, op het "moment van de waarheid" er steevast kilometers naast blijken te zitten, heet het in de volksmond dat opiniepeilers de grote verliezers zijn van een evenement, bijvoorbeeld verkiezingen. Dat na elke verkeerde gedragsvoorspelling van bijvoorbeeld kiesvee dezelfde opiniepeilers steeds weer aangezocht worden wanneer een opiniepeiling nodig wordt geacht, en deze prestatie tegen een fikse vergoeding wordt geleverd, bewijst onomstotelijk dat opiniepeilers tot de winnende kaste behoren, en absoluut geen verliezers zijn. Consequent en consistent falen in opdrachten, en telkens weer voor dergelijke opdrachten gekozen worden, behoort tot een ongehoord hoog niveau van winnen.

Ontstaan en evolutie

Voor onomstreden gegevens omtrent opiniepeiling kunnen we niet verder terugkijken dan de oudste geschriften, maar de verwijzingen daarin naar een op dat ogenblik al eeuwenoude traditie, wijzen erop dat het verschijnsel al zo oud is als de mensheid. Diezelfde oude geschriften (in Oud-Sumerisch spijkerschrift) leren ons ook dat de opiniepeilers er toen al geheid naast zaten, dat steeds dezelfden weer werden gecontacteerd voor een nieuwe opdracht, en dat de vraagstelling identiek was aan die in onze tijd. De enige evolutie die de opiniepeiling heeft gekend, was dus op het vlak van de gebruikte media: mondeling, kleitablet, papyrus, perkament, papier, on-line.

Ook de communicatiemedia evolueerden: de resultaten van opiniepeilingen werden in de orale traditie door een omroeper bekendgemaakt, in de geschreven traditie via een combinatie van omroeper en weergave op perkament, en in de gedrukte traditie in allerhande tijdschriften, gaande van dag- tot maandblad. Ook deze evolutie had geen invloed op de inhoud van opiniepeilingen, of op de typische negatieve resultaten.

Dysfunctionaliteit in het kwadraat

Opiniepeilingen en opiniepeilers falen (en winnen, cfr. supra) in meer dan één opzicht, een complex gegeven dat hieronder min of meer duidelijk uit de doeken wordt gedaan.

Spraak en tegenspraak

Het is niet uitzonderlijk om tegelijk gevoerde opiniepeilingen omtrent een identiek onderwerp elkaar te zien tegenspreken, en het is evenmin uitzonderlijk om alle resultaten alsnog gelogenstraft te zien. Sommige opiniepeilers slaan zelfs een stap over, en slagen er in om parallelle peilingen te houden, ten gerieve van verschillende opdrachtgevers, met contrasterende resultaten, en, wanneer daarop aangesproken, het verschil toe te schrijven aan een iets afwijkende vraagstelling, en steevast te wijzen op het begrip "foutmarge".

Confrontatiereflex

Een andere, niet te verwaarlozen factor, is de zogenaamde "confrontatiereflex", voor het eerst beschreven door Professor W. Druyff in zijn magistraal opus "De mens en zijn uitspraken: primaten een spiegel voorgehouden". Wanneer de gepeilden, en nog meer de door hen vertegenwoordigde niet-gepeilden, de resultaten van een peiling onder ogen krijgen, heeft dat een totaal onvoorspelbaar effect op hun uiteindelijk gedrag op het "moment van de waarheid". Strikt genomen is dat effect sinds het verschijnen van het boek niet meer onvoorspelbaar, want Druyff is erin geslaagd om duizenden kilometers lange tabellen op te stellen waarmee het effect daadwerkelijk kan voorspeld worden. Wie echter niet over een brein zoals dat van de Professor beschikt, doet veel te lang over dergelijke berekeningen, en dan is het kwaad al geschied, en ligt de volgende opiniepeiling in het verschiet.

Nut en onnut

Opiniepeiling is een vreemd fenomeen, in zoverre dat het in de geschiedenis van de mensheid zelden of nooit voorkomt dat een techniek die uitsluitend mislukkingen oplevert, onveranderd wordt gehandhaafd, millennia lang. Sterker: op z'n minst de meer zwartwitte opiniepeilingen, die slechts naar een voor of tegen, een ja of een nee hengelen, zouden kunnen nuttig zijn door de resultaten eenvoudigweg omgekeerd te interpreteren, wetend dat ze tóch verkeerd zullen zijn. Maar zelfs die toepassing werkt niet, omdat de bevraagden mensen zijn, en een mens al eens van gedacht durft te veranderen, of zijn ware mening niet durft of wil uiten. Dat is allemaal zeer menselijk en begrijpelijk, het handhaven van het systeem veel minder.

Mafia?

Elk onderzoek naar de opmerkelijke continuïteit van dit verschijnsel werd op abrupte wijze afgebroken, en vragenstellers met een kluitje in het riet gestuurd. Deze constante bezorgde de opiniepeiling een kwalijke reputatie: er zou georganiseerde misdaad achter de handel zitten, en druk worden uitgeoefend op instellingen, regeringen, politici, marketingjongens en dergelijke, om toch maar steeds, en bij dezelfde opiniepeilers, opnieuw opiniepeilingen te bestellen. Over dit onderwerp is overigens nog nooit een opiniepeiling gehouden, een verschijnsel dat journalisten en andere onderzoekers bevreemdt.

Opiniepeilingen met verstrekkende gevolgen

Analyse van een opiniepeiling uit het Mingtijdperk. Stedelijk Museum van Peking.

Twee opiniepeilingen hebben de tand des tijds doorstaan, deels door toeval, deels door voorbeeldig beheer, en hebben een niet te onderschatten impact gehad op onze geschiedenis: de Atlantis-enquête, en de Rome-enquête.

Atlantis

Een rondvraag in 392 vóór C, met de volgende ja-neevragen:

1. Vindt u dat het stoffige Atlantis aan een grote poetsbeurt toe is?
2. Houdt u van de zee?
3. Beschouwt u traditionele stedenbouw als achterhaald?

bezorgde Atlantis de onverwoestbare reputatie een mythische en dus onbestaande stad te zijn. Niet tot ongenoegen van de bewoners, die de bestuurlijke ingreep immers niet overleefd hebben, en dus geen stem in het kapittel hebben. De enige getuige die ervan is overgebleven, is een in een amfoor opgeborgen stuk perkament met daarop de drie vragen. De authenticiteit van het document wordt door Atlantis-sceptici in vraag gesteld.

Rome

Een rondvraag, in 64 na C., met de volgende ja-neevragen:

1. Vindt u dat de verouderde, bouwvallige en oncomfortabele stad Rome aan een tabula rasa toe is?
2. Houdt u van harpmuziek?
3. Beschouwt u de christenen als vooruitstrevend en ondernemend?

leidde tot de grote brand van Rome, en tot groeiende onpopulariteit van Keizer Nero, maar de firma die voor de enquête instond, Sondaggi d'Opinione Felice Torelli, heeft nooit opgehouden te bestaan. Het dient opgemerkt dat hun gebouw niet in het verbrande gedeelte stond. De oorspronkelijke, netjes ingevulde rondvraagformulieren zijn nog altijd in hun archief te raadplegen, tenminste voor wie wat Latijn verstaat.

De toekomst van de opiniepeiling

De geschiedenis van de opiniepeiling leert ons dat de toekomst van de opiniepeiling het goed stelt en over een frisse rooskleurige teint beschikt. Deze pseudowetenschap kan dus zonder blozen het menselijk ras blijven teisteren met het leveren van foute informatie, een stelling die ondersteund wordt door recente opiniepeilingen, die aangeven dat Jan met de Pet de opiniepeilingen beu is.

Notenbalk

Aan de schandpaal genageld!	Vastgenagelde versie: 1 mei 2017
Dit artikel is een verschrikking! Daarom is het vastgenageld aan de schandpaal zodat iedereen er rotte groenten tegenaan kan gooien.