Scherpenheuvel

Scherpenheuvel
Plaats in België
Vlag van Scherpenheuvel
Ligging van Scherpenheuvel
Basisgegevens
Motto	Da èès, jong, da èès!
Provincie	Vlaams-Brabant
Land	België
Burgemeester	Jozef Timmermans
Oppervlakte	50 km²
Inwoners	22.222
Portaal  Plaats

“Voor 't verhelpen van elk euvel, bid u blauw in Scherpenheuvel.”
~ Inscriptie aan de voet van het Mariabeeld bovenop de basiliek van Scherpenheuvel.

Scherpenheuvel is de hoofdstad van de Kempen, een in Vlaanderen gelegen ontwikkelingsgebied onder Europees toezicht. Het stadje wordt ook wel het "Lourdes van het Noorden" genoemd, omwille van de allesoverheersende Mariaverering.

Wit en blauw

Wapen van Scherpenheuvel.

De Basiliek van Scherpenheuvel, een herder, en zijn schapen.

Scherpenheuvel gezien vanuit het nabije Zichem.

Lang vóór de kerstening van de Lage Landen, was er al sprake van de verering van een godin die steevast en uitsluitend met de kleuren wit en blauw werd vereenzelvigd. Van heinde en ver kwamen pelgrims naar een bovenop een zeer steile heuvel gelegen heiligdom, dat "SCAERPENHUVEL" genoemd werd, en met de invoering, door Karel de grote, van het onderscheid tussen hoofd- en kleine letters enerzijds, en de eerste spellingsherziening anderzijds, "Scherpenheuvel". Traditiegetrouw werd die verering door ijverige predikers overgedragen op de dichtstbijzijnde christelijke vrouwelijke verschijning, Maria, en in Vlaanderen worden die kleuren nog steeds met haar vereenzelvigd.

Ouderdom en uitstraling

De respectabele (doch moeilijk nader te bepalen) ouderdom van het heiligdom/bedevaartsoord wordt ook weerspiegeld in de al zeer lang bestaande vertalingen ervan naar andere talen:

• "Scharfenhügel" in Duitsland, Mallorca en andere Duitstalige regio's;
• "Montaigu" in Brussel, Wallonië, Frankrijk en andere Franstalige gebieden;
• "Montecchi" in Italië en overal waar pizza en/of pasta verbruikt word;
• "Montague" in Engeland en alle Engelstalige gebieden waar men nog al eens van Shakespeare of andere vormen van cultuur gehoord heeft (zie ook hier);
• "Sharphill" in Texas en alle Engelstalige gebieden waar men nog nooit van Shakespeare of andere vormen van cultuur gehoord heeft.

Het kan zowel gaan om de vertaling van het Kempense oord, als om een ernaar genoemde plaats in het land van de taal in kwestie, en vaak beide.

Hoog en droog

De heuvel waarop Scherpenheuvel (zowel het bedevaartsoord als het er in de loop der eeuwen omheen gegroeide stadje) ligt, wordt omwille van zijn nét te beperkte hoogte niet als een berg beschouwd, hoewel de Franse vertaling een andere visie suggereert. Die visie kan te wijten zijn aan het feit dat het stadje de kritieke 600 meter wél halt als men het gigantische Mariabeeld bovenop de basiliek meerekent, terwijl aardrijkskundigen zich aan het straatniveau houden.

De basiliek

De beroemde basiliek van Scherpenheuvel is een zó vroeg voorbeeld van "neoclassicistische barok met preromaanse toetsen", dat men invloeden ervan kan aantonen op diverse gebouwen daterend van 796 na C. (de Paltskapel in Aken) tot 1951 (de Basiliek van Koekelberg). Ze dateert uit 766 na C., en werd tot laat in de XVIIIde eeuw als een wonder van futuristische bouwkunst beschouwd.

De stad

Oorspronkelijk alleen bewoond door de conciërge van het heiligdom en de lokale brandweerbrigade, bleven vanaf de XIVde eeuw, door de pestepidemie een recordperiode qua pelgrimstoestroom, meer en meer pelgrims ter plaatse "plakken", en werden meer en meer woningen opgetrokken rondom de basiliek. De allereerste woningen werden tegen de basiliek aangebouwd, tot in 1783 de "keizer-koster" Jozef II die praktijken verbood, en alle woningen binnen een straal vijfhonderd meter van de basiliek liet slopen. Dat liet niet zoveel stad meer over, aangezien het bewoonbare gedeelte van de heuvel slechts 10 km² beslaat: de 50 km² officiële oppervlakte van Scherpenheuvel omvat immers de voet van de heuvel.

De heuvel

De heuvel van Scherpenheuvel, een granieten rots met vierkante basis en vier gladde zijvlakken, heeft veel weg van een obelisk, waarmee hij vaak wordt vergeleken. Al zeer vroeg, waarschijnlijk omstreeks 15.089 vóór C., werd binnenin de rots, op een afstand van ongeveer een halve meter van de buitenkant, een wenteltrap uitgehouwen, die zóveel trappen bevat, dat iedereen die ze wil tellen de tel kwijtraakt alvorens boven te zijn. Dit is een zó frustrerende ervaring, vooral voor mathematisch aangelegde personen, dat in 1578 wettelijk verboden werd om het aantal trappen van de heuvel van Scherpenheuvel te vermelden, te schatten of zelfs te tellen. Ook nu nog zitten in toen uitgehouwen zijnissen toezichters die in 't oog houden of er niemand trappen aan het tellen is. Wanneer een toezichter iemand verdenkt van enig telwerk, begint hij op monotone wijze de formule

"Elvendertig, elvendertig, elvendertig, elvendertig!"

op te zeggen, tot hij er zeker is dat de verdachte de tel kwijt is. Gezien de internationale aantrekkingskracht van het heiligdom, is het noodzakelijk dat de toezichters een equivalent van de formule kennen in elke door de Verenigde Naties erkende taal, wat rekrutering moeilijk maakt, en het vrij grote aantal lege nissen verklaart.

Internationale uitstraling

De plaats trekt zó veel pelgrims aan van over de hele wereld, dat dezen voor een zó grote instroom van valuta zorgen, dat Scherpenheuvel, na de haven van Antwerpen, de grootste bijdrager aan het bruto nationaal inkomen van België is. De internationale uitstraling van Scherpenheuvel wordt het best geïllustreerd door de familienaam van het personage Romeo uit Shakespeares "Romeo and Juliette": de jongeman behoort, door een combinatie van het Franse "Montaigu" en het Italiaanse "Montecchi", tot een fictieve maar zeer christelijke familie "Montague", die zogezegd in de XIIde eeuw naar Italië zou geëmigreerd zijn, en in Verona een machtige dynastie zou geworden zijn. Shakespeares stuk werd zó populair, dat de traditionele Engelse vertaling "Sharphill" geleidelijk plaats maakte voor "Montague".

Vlaamse en Waalse steden, stadstaten en feodale graafschappen

Aan de schandpaal genageld!	Vastgenagelde versie: 20 augustus 2018
Dit artikel is een verschrikking! Daarom is het vastgenageld aan de schandpaal zodat iedereen er rotte groenten tegenaan kan gooien.