Spijker
“Doe mij maar schroeven.”
“Ik zie geen spijkers.”
“Oekaboeka!”
“Steek nooit een spijker in je gat!”
“Die van jou mag altijd hoor!”
“Ik heb ze het liefst met een kop”
“Doe mij maar een McSpijker.”
De spijker is een voorwerp waarmee een ander voorwerp op weer een ander voorwerp kan worden geslagen met behulp van nog een ander voorwerp, waardoor dus het eerste voorwerp vast zit aan het tweede voorwerp. Het kan dan nog worden losgemaakt van het andere voorwerp, maar dan zitten ze niet meer aan elkaar vast.
Hierbij doet zich het merkwaardige verschijnsel voor dat, hoewel een spijker zelf ook een voorwerp genoemd mag worden, deze niet aan een andere spijker bevestigd kan worden, althans niet met de zojuist beschreven technieken en gereedschappen.
Geschiedenis[bewerken]
Bescheiden begin[bewerken]
De spijker is uitgevonden door de Heer Spyker, wonende in de Lage Landen, aan het einde van de Romeinse heirbaan Lutetia-Noviomagus, tweede pad rechts, en dan nog eens vragen. De Heer Spijker kwam op dit idee toen hij een hamer op de markt kocht. Helaas wist de koopman niet waarvoor de hamer diende, maar wist wel te vertellen dat het ooit door een koning was uitgevonden, die er had geprobeerd een schilderij aan een muur mee vast te maken. Toen was de weg van nutteloze hamer tot functionele hamer met spijkers niet ver meer voor de Heer Spyker[1].
Ontwikkeling en verspreiding[bewerken]
Hij kroop in de kelder van zijn hut, en ging zó op in zijn werk, dat hij zelfs de Romeinse invasie van 12 vóór C. niet opmerkte. Toen hij tevoorschijn kwam met zijn prototype, was het aanschijn van de Lage Landen grondig veranderd. Spyker's genie bleek zich niet te beperken tot technologie: hij trachtte meteen zijn uitvinding te slijten aan de bezetter. Dezen, die qua technologie óók niet van gisteren waren, rieden hem aan zijn toestel, dat zowat zes voet lang was, te miniaturiseren. De Heer Spyker kroop weer z'n keldertje in, en werkte verder. Zijn nieuwe versie sloeg in, en de Romeinen sloegen er hun veroordeelde terroristen mee aan het kruis. De beschaving was weer een grote stap vooruitgegaan.
De spijker als moordwapen[bewerken]
De spijker heeft tot verschillende moorden geleid. Denken we maar bv. aan Jezus, die met behulp van spijkers aan zijn kruis was bevestigd. Andere spijkermoorden zijn:
- Pim Fortuyn
- Will Smith
- Annie Vermaelens
De spijker in de kunst[bewerken]
Hoewel de rol van de spijker in de kunst zich meestal beperkt tot het op hun plaats houden van schilderijen en ander cultureel gerief, hebben vooral moderne kunstenaars zich laten inspireren door dit object. Vooral Rita Verdonk is bekend om haar stemmige "Beschuit met spijker" en het sobere maar gedurfde "Sculptuur van een Spijker".
Vindplaatsen[bewerken]
Spijkers worden niet alleen gemaakt, ze worden ook gevonden In de Lage Landen wordt de spijker het meest gevonden op laag water, wat vooral te danken is aan het feit dat er intens naar gezocht wordt. En wie zoekt, die vindt. Jezus heeft het gezegd, dus is het zo. Alleen is nog niet duidelijk of ze daar
- door iemand uitgestrooid zijn
- of spontaan ontkiemen
In dit laatste geval hebben we te maken met
- een uitzonderlijk voorbeeld van evolutie in de Noordzee
- een grap van het Opperwezen
Specialisten in het zoeken naar spijkers op laag water zijn: Groenlinks en D'66.
Overigens is men er na lang zoeken achter gekomen, dat spijkers zich niet in hoog water ophouden. Althans, dat denkt men, omdat er zelden spijkers in, laat staan op laag water gevonden worden. Spijkers zijn namelijk zwaarder dan water, zelfs zwaarder dan zwaar water. Maar totdat er spijkers op hoog water gevonden worden blijft men zoeken.
Aanverwante gebruiksvoorwerpen[bewerken]
Het leven zou maar triest zijn mocht er maar één soort spijker voorkomen. Door de eeuwen heen zijn er creatievelingen geweest die dit niet alleen beseften, maar er ook iets aan deden. Een greep uit het aanbod.
De nagel[bewerken]
In die warme nazomer van 1302 was Maria Naghel, weduwe van de spijkersmid Willem Spyker, die gesneuveld was in de Slag der Gulden Sporen, klaar met het omsmelten van haar aandeel in geconfisqueerde Gulden Sporen. Nu haar overlevingspensioen de handige vorm van blinkende daalders had aangenomen, wist zij niet goed wat aangevangen uitgericht met de grote hoeveelheid ijzer die haar man had achtergelaten, en besloot eens een variant te proberen op het eeuwenoude spijkermodel. Zij was namelijk van mening dat met een lange dunne spijker er meer en dikkere planken konden bijeengehouden worden dan met het traditionele taps toelopende model. Bovendien was het gemakkelijker (zij was niet erg bedreven in de smederij) om een lange dikke draad te smeden, die dan in stukjes te hakken, en daaraan dan een punt te slijpen. Het nieuwe model was meteen populair bij timmerlieden, en werd dra naar haar vernoemd. In Brugge (Vlaanderen) werd zelfs een standbeeld voor haar opgericht, met als opschrift:
Wij danken de Weduwe Spyker:
Zij maakt'ons een nageltje rijker.
Wat het opschrift niet vermeldde, was dat de weduwe weinig profijt had gehad van haar uitvinding, die gulzig werd gekopieerd. Tegen haar levenseinde beschikte zij zelfs niet over de spreekwoordelijke nagel om aan haar achterste te krabben, zoals een Vlaams spreekwoord zegt.
De duimspijker[bewerken]
In december 1899 voelde de heer Jonathan Duym zich helemaal gereed om een nieuwe eeuw binnen te stappen, en hij keek fier naar de pas bepleisterde wanden van zijn werkkamer. Dan besefte hij dat hij bij het ophangen van zijn geliefde landkaarten en röntgen landschapsfoto's die mooie witte bepleistering weer zou beschadigen met die lompe spijkers. Het moest toch mogelijk zijn om iets in die wanden te drijven dat minder schade aanrichtte, vooral aangezien hij de pleisterkalk er dik had laten opleggen. Een spijker die men er als het ware met de duim kon indrukken, en bij verwijdering slechts een klein gaatje zou achterlaten. Hij vervaardigde in zijn fietsenschuurtje meteen een paar minuscule spijkertjes met zeer brede kop, en de duimspijker was geboren. Over de naamgeving is men het nooit eens geworden: was het nu Jonathans familienaam, of de gebruikswijze die het instrument zijn naam gegeven had? Hijzelf vond het woord blijkbaar beneden zijn stand, en sprak uitsluitend van "punaise", waarschijnlijk zonder goed te weten dat hij daarmee naar een bedwants verwees. Het fraai klinkende woord werd gauw overgenomen door de fransgezinde bourgeoisie, die haar zeg had over wat wél en niet hoorde in een taal die ze zelf niet verkoos te spreken, en alle pogingen om het woord "duimspijker" weer in omloop te brengen werden weggelachen. Een duimspijker, kom nou: dat zegt toch geen hond!
Zie ook:[bewerken]
Notenbalk[bewerken]
- ↑ Over de manier waarop de Spykerdynastie het object langzaamaan transformeerde tot een vervoermiddel, kunt u meer lezen in het boeiende naslagwerk "Van nagel tot wagen: de Firma Spyker 2000 jaar" (Professor W. Druyff), Uitgeverij Den Dampenden Darm, Zevergem, 1985.