Expert

“Wat mij dwarszit bij 'expert': rijmt 't op 'snert' of op 'au pair'?”
~ Drs. P in een rijmcrisis.

“Wat mij dwarszit bij 'expert': rijmt 't op 'heir' of op 'dessert'?”
~ Drs. P in nóg een rijmcrisis.

“Expert, daar word je wijzer van”
~ De publieke omroep over expert.

Een expert of "deskundige" is een persoon die beweert op een hogere hoogte van iets te zijn dan de gewone mens, en dan eender welk ander expert. De mening van de expert is dus onmisbaar in de moderne media, en dit sinds het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog.

Experts of experten?

Taalkundigen zijn het er nog altijd niet over eens of het meervoud van "expert" nu "experts" of "experten" is. Aangezien taalkundigen zichzelf als experts of experten ter zake beschouwen, kunnen zij niet op een expert beroep doen, en blijft de zaak hangende. Omdat "experts" één letter minder telt dan "experten", krijgt die kortere versie in dit artikel de voorkeur: dat tikt ende typt sneller. Experts zijn trouwens van mening dat de kortere versie ook sneller leest.

Herkomst

Dit zijn twee echte experts, zelfs de winkel is een expert, zoals duidelijk aan de tekst aan de wand te merken is.

Volgens experts is het enkelvoud van dit woord een samentrekking van een veel langere uitdrukking, en deze samentrekking zou het gevolg zijn van deskundig advies aangaande de tijdwinst die gepaard gaat aan het gebruik van kortere woorden. Vooral in tijden waarin de mensen niet alleen trager spraken, maar ook trager schreven (al had dat vooral met moeizame ganzeveertechniek en slechte verlichting te maken), was zulks van kapitaal belang. De Latijnse uitdrukking

“	Ex pertinentibus rebus res illustratas deducens	„
—Uit duidelijke zaken verlichte zaken afleidende.

werd dus gaandeweg ingekort, van achter naar voor, tot men omstreeks 1914 uitkwam op "ex pert", na de oorlog samengevoegd tot het nog steeds gangbare "expert", omdat men de spatie verlies van tijd en papier vond. Verdere inkorting zal vermoedelijk niet verder meer gaan dan "exper", omdat "expe" te moeilijk bekt, en zowel "exp" als "ex" als afkortingen van totaal andere woorden kunnen geïnterpreteerd worden.

Media en frequentie

Een expert in geneeskunde verklaart aan de jury waarom de beklaagde, achter hem te zien, de hem toegedichte misdaad niet kán gepleegd hebben.

Vooral de XXste-eeuwse media zijn gretige afnemers van expertadviezen, televisie op kop. Hoe meer experts per onderwerp/mediakanaal/tijdseenheid, hoe ernstiger de kwestie, althans naar medianormen. Vooral wanneer het om een eenmalig evenement gaat, is deze frequentie van belang, en dat alles wordt afgemeten aan de speciaal daarvoor ontworpen "schaal van Druyff", die van één tot tien gaat.

1. Zendtijdvulling Één expert per onderwerp per week, steeds hetzelfde onderwerp, steeds dezelfde expert. Het kan om een antiekexpert, een voetbalcommentator, een societycolumnist of een kok gaan: het onderwerp is van generlei belang voor de kijkende mensheid, maar vult mooi de gaatjes tussen de zeldzame interessante programma's.
2. Voedselschandaal De Belgische dioxinecrisis zal altijd een emblematisch gebeuren blijven, zij het vooral en uitsluitend voor Belgskes voorzien van een functionerend geheugen. Op dit niveau wordt éénmaal per dag één expert uitgenodigd per mediakanaal, en diens mening wordt heruitgezonden tot een andere expert, of een ander onderwerp wordt gevonden.
3. Politiek schandaal Wanneer een politicus de bocht uit, de mist in en de muur tegen gaat, dan heeft de geïnteresseerde burger recht op twee experts per televisiezender, en drie per krant. De politicus in kwestie begint na de kwestie moeiteloos een nieuwe carrière, of zet na een pauze zijn oorspronkelijke carrière verder, maar experts zullen met hun vernietigend annex vergoelijkend oordeel de burger het idee geven dat zoiets nooit meer mag of kan gebeuren.
4. Nationale verkiezingen Hoger dan politieke schandalen, worden gebeurtenissen zoals nationale verkiezingen geschat, vooral omdat na die verkiezingen er gegarandeerd weer politieke schandalen, met nieuwe protagonisten, en zo is er weer werk voor experts, die bij wijze van terreinverkenning dagelijks in trosjes van drie à vier de mediakanalen bevolken.
5. Lokale verkiezingen Nog hoger dan nationale verkiezingen, worden evenementen als lokale verkiezingen geplaatst, omdat daar immers per gemeente trosjes van drie à vier experts aan het werk gaan, en van uur tot uur dagelijks de lokale en regionale pers bestoken. Hoewel het hier doorgaans om (ambitieuze) beginners gaat, is de intensiviteit van hun activiteit derhalve hoog, dat ze een hogere plaats op deze schaal verdienen dan hun collega's die nationale verkiezingen en dergelijke van commentaar voorzien.
6. Financieel-economische crisis Wanneer het niet alleen binnen één land, maar wereldwijd financieel en economisch slecht gaat, komen de experts als paddenstoelen uit de grond gerezen, en hun gretig aanvaarde adviezen en analyses zijn zó menigvuldig en tegenstrijdig, dat het een wonder mag heten dat een dergelijke crisis niet op een wereldoorlog uitdraait. Wel, soms draait ze daar dan ook op uit.
7. Nucleaire ramp Eveneens van planetair belang zijn natuurrampen, vooral die van het nucleaire type. Vitters zullen opwerpen dat nucleair gedoe niet natuurlijk is, maar die houden dan weer geen rekening met hoe bijvoorbeeld de zon functioneert. Deze haarklievers voegen zich echter bij de talloze experts, noemen zich "contra-expert", en drijven aldus de belangrijkheid van het (doorgaans officieel niet) gebeurde buiten verhouding de hoogte in.
8. Wereldoorlog Op een gegeven ogenblik overstijgt het aantal experts het aantal redacteurs (van radio, televisie, krant en wat dan ook), en beginnen sommigen onder hen columns voort te brengen die de klassieke editorialen qua pertinentie ver overtreffen. Het is niet meer duidelijk wie wie is, wie macht heeft en wie niet, wie zijn vaderland liefheeft en wie niet, kortom: een wereldoorlog staat op uitbreken. Alleen het liquideren van minstens twee derde der experts kan zulk een escalatie voorkomen, en dat is op twee keer na goed gelukt. Men hoeft op experts niet zuinig te zijn: er zijn er genoeg. Meer dan genoeg.
9. Dopingschandaal Wereldwijde conflicten kunnen voorkomen worden door de nodige experts uit te schakelen, maar dopingschandalen (en voedingsschandalen en koningshuisschandalen) zijn taaier, en de man of vrouw naast u in de straat is nu eveneens expert. De hond op de stoep aan de overkant ook. Zelfs de kanarie heeft er iets over te zeggen, en wil ernstig genomen worden. Escalatie wordt voorkomen door de betrokkenen tot bekennen te overhalen, waarna uiteraard de experts nog overbodiger worden dan ze al waren, en opgaan in de natuur.
10. Voetbalwedstrijd De absolute top wordt bereikt ten tijde van internationale sportieve experimenten: niet alleen zijn er experts aan het werk die zelfs gewoon durven beweren dat ze er niks van afweten, maar toch hun mening kwijt willen: ook de betrokkenen, de wedstrijdende sportlui dus, doen hun zegje. Wanneer expertschap doorgetrokken wordt naar mensen die zelf beweren niet op de hoogte te zijn (het summum voor een expert, die tenslotte per definitie beweert dat hij wél op de hoogte is) enerzijds, en naar het onderwerp van discussie (de actieve sportlui dus) anderzijds, dan is het einde nader. Financieel-economische crisissen, nucleaire rampen, wereldoorlogen en dopingschandalen kunnen nog, hetzij moeizaam, in de hand gehouden worden
11. Einde van het universum Deze markering komt niet toevallig op de elfde plaats op een schaal van tien: het onderwerp is tegelijk het meest ernstige dat een mens zich kan indenken, en tegelijk datgene waarover de meeste onzin, vooral door experts, wordt verkondigd. Hoewel dit item een onmeetbaar grote massa experts op de burgers loslaat, is het tot nu toe steeds bij niet-gebeurtenissen gebleven, en heeft men altijd een zekere opluchting kunnen en moeten koppelen aan een minstens even zeker gevoel van bedrogen geweest te zijn geworden.

Gerecht

Een expert in schadegevallen stelt vast dat er duidelijk sprake is van schade, en bedenkt hoe zijn opdrachtgever de schade van uitkering kan besparen.

Omdat de gemiddelde jurist pas tot rechter bevorderd wordt na enerzijds voldoende en juiste personen in de richting van de pels geaaid te hebben, en anderzijds tóch te oud te zijn geworden om zich nog te kunnen verweren tegen jonge, ambitieuze en voor niks terugdeinzende advocaten, is het niet meer dan logisch dat rechters zich in rechtszaken laten bijstaan door onafhankelijke experts, die ook hun licht op de zaak werpen. Zij belichten dan niet zozeer de juridische kant ervan, maar de technische, en proberen aan te tonen wat de bewijsstukken aan hen, experts, vertellen wat ze niet aan een gewone burger, politieman of jurist kwijt wilden, in hoeverre een beklaagde al dan niet tot iets in staat zou zijn geweest, en zo ja of deze al dan niet verantwoordelijk kan of moet worden gesteld voor zijn daden. Het gebeurt af en toe dat een pientere advocaat kan aantonen dat de aangestelde expert niet bevoegd is om aan te tonen wat hij aantoont, maar doorgaans gaan de adviezen erin als koek, meestal met desastreuze gevolgen voor de maatschappij: bewijsmateriaal wordt aan de kant geschoven, moordenaars blijken slachtoffers der maatschappij, en misdadigers gaan vrijuit als engeltjes. Het gerecht is één der zeldzame omgevingen waarin experts relatief weinig gedijen, omdat Vrouwe Justitia streng de hand op de doorgaans vrij magere knip houdt, en eventuele vergoedingen pas na het aanspannen van de nodige processen terecht komen.

Schade

Een expert in voetbal licht voor de Afrikaanse kijkers een voetbalmatch toe, voorzien van reglementair rood t-shirt en groen petje.

Dat iets kapot is, ziet zelfs de minst geletterde bezoeker van bijvoorbeeld het Romeinse Colosseum, of het Atheense Parthenon. Dat die fraaie gebouwen moedwillig zijn stukgemaakt door een eigenaar die de verzekeringspolis wou te gelde maken, dat ziet alleen de expert, of zo wil deze ons toch laten geloven. In beide gevallen werd de expert geloofd, en in beide gevallen werd de eigenaar (in beide gevallen de lokale overheid) niet alleen niet vergoed, maar zelfs verplicht om de gebouwen te herstellen. Dat herstellen is al eeuwen aan de gang, en de magere vorderingen worden regelmatig teniet gedaan door passerende vijandige legers, zodat het nog ettelijke eeuwen kan duren eer Colosseum en Parthenon weer bewoonbaar kunnen worden verklaard. In het meer recente geval van de Twin Towers te New York werd de schade-expert niet geloofd, omdat een door de tegenpartij aangestelde fraude-expert op iets overtuigender wijze had beweerd dat de eigenaar al jaren achterstellige premies schuldig was aan de verzekeringsmaatschappij, die hem dus op spectaculaire wijze op zijn plichten had willen wijzen, maar iets meer dan een paar kantoortjes had beschadigd.

Sport

Een expert in antiek bezoekt het magazijn van een antiquair, om diens laatste aanwinsten van een certifikaat van echtheid te voorzien.

Sinds het verschijnen van het verschijnsel radio, en later natuurlijk televisie, is sport de discipline bij uitstek om een expert bij te betrekken. Deze geeft dan rechtstreeks een verhelderend commentaar tijdens, en een minstens even verhelderende analyse na een wedstrijd. Dat "na" dient zeer ruim geïnterpreteerd te worden, omdat daar in praktijk alle lege ogenblikken voor, na en zelfs tijdens de wedstrijd (pauzes en dergelijke) bij horen. In tegenstelling tot wat de ervaring leert aangaande andere onderwerpen, wordt van een sportexpert wél verwacht dat hij (het zijn zelden vrouwen) op één of andere manier iets met sport te maken heeft, al was het maar het uitbaten van een winkeltje in sportkledij. Een sportexpert bevindt zich ofwel vlakbij het wedstrijdterrein, ofwel in de televisiestudio, en de echte strevers bevinden zich op beide locaties tegelijk. Alleen in Afrika eist de traditie dat de expert zich bij de kijkers bevindt. Dit lijkt op het eerste gezicht omslachtig en duur, maar dat valt mee: in die streken doet iedereen even gezagvol zijn zegje over alles, en is iedereen even zwaar onderbetaald, behalve het staatshoofd en zijn onmiddellijke omgeving. Maar die geven zelden om sport.

Kunst & antiek

Een expert in micro-elektronica legt op de Japanse televisie uit waarom het scherm zo plots helemaal blauw met witte lettertjes geworden is.

Kunst is pas kunst, en antiek is pas antiek, wanneer een expert daarvan een certificaat aflevert. Zolang dat niet gebeurd is, kan een geïnteresseerde het object mooi vinden, of oud, of beide, maar kan de eigenaar er geen belegde boterham aan verdienen, tenzij de potentiële klant geen besef heeft van de waarde van geld, en een hoop geld op het antieke tafeltje gooit. De kennis van de expert doet minder ter zake dan zijn overtuigingskracht, en vooral de opmaak van het document. Drie woorden op een gekreukt papiertje doen het lang niet zo goed als een fraai uitgetikt certificaat met diploma-allures, opgesmukt met nog wat handtekeningen (meestal van vrouw en kinderen) en wat stempels (uit de hobbywinkel), een kleurtje (goud en rood liggen bijzonder goed in de markt), en een zware papiersoort. Het geheel in een stijlvolle enveloppe, overhandigd door een persoon in onberispelijk pak, bij voorkeur driedelig. Pas dán is kunst kunst, en is antiek antiek. Tot een andere expert even overtuigend een tegengesteld oordeel velt. Dit gebeurt zelden of nooit, omdat een certificaat dat het ontbreken van authenticiteit niet serieus oogt, en hooguit door dadaïsten, kafkaïanen en surrealisten wordt gewaardeerd.

Japan

Japan is een geval apart op het vlak van experts. Daar worden zij als een aparte kaste beschouwd, naast samoerai, sumotori en sudokus, en zijn daar ook, sinds het invoeren van televisie, even continu in beeld als spelprogrammapresentators en weerlui. Niemand houdt daar rekening met hun adviezen of analyses: zij moeten er gewoon zijn, zij horen bij het medialandschap. Een vrij vertalende Nederlandskundige Fransman zou zeggen: "Ze maken deel uit van het meubilair". Japan is, tot op heden, ook het enige land waar expertexperts actief zijn, en zelfs achting genieten. Het gaat hier om een aparte kaste van experts die beweren expert te zijn in experts. De XXIste eeuw heeft zelfs het prille begin mogen meemaken van het ontstaan van een nog nieuwere kaste, die van de expertexpertexperts. Dezen geven commentaar bij het net aangehaalde fenomeen, en ook zij worden in deze zonderlinge maatschappij hoog ingeschat, en kunnen aan hun specialiteit een behoorlijke kom rijst verdienen.

Bevoegdheid & beroep

Het beroep van expert is niet beschermd, wat betekent dat eenieder die zich een expert noemt dat dan ook meteen is. Zoals al eerder aangehaald, vormt de sport daarop een uitzondering: daar is op z'n minst enige ervaring met toelevering, al was het maar als kassierster, vereist. De grootste troef van de expert is overtuigingskracht: eenmaal de verantwoordelijke van een mediakanaal of gerecht (de grootste afnemers van experts) overtuigd, kan het niet meer stuk. De Portugees Artur Baptista da Silva werd zes maanden lang in zijn land binnengehaald door alle mediakanalen, alvorens iemand eind 2012 doorhad dat de man eigenlijk geen bal verstand had van economie, maar wel overtuigend over de economische crisis kon converseren, tegen betaling uiteraard. Niemand ligt van zo'n ontmaskering wakker: de kijkers zijn de uiteenzettingen intussen allang vergeten, en de uitzendverantwoordelijken willen geen gezichtsverlies lijden door toe te geven dat ze een half jaar bij de neus zijn genomen. Een echte "win-winsituatie" dus, tenminste voor wie zich graag laat bezighouden door allerhande min of meer serieuze media. De anderen leggen zich erbij neer dat ze bedrogen, of laten zich door hun lijfpsychiater uitleggen dat er zich een geval van "cognitieve dissonantie" heeft voorgedaan. Deze laatsten ondervinden nog een extra nadeel: ze zijn een hoop centen kwijt aan de psychiater, of aan een expert in zieleroerselen.

Aan de schandpaal genageld!	Vastgenagelde versie: 9 maart 2015
Dit artikel is een verschrikking! Daarom is het vastgenageld aan de schandpaal zodat iedereen er rotte groenten tegenaan kan gooien.