Moldavië

Frăstât Moldova-Basarabia
Vlag Wapen
Locatie (klik)
Basisgegevens
Talen	Roemeens
Hoofdstad	Chişinău
Regeringsvorm	Republiek
Religie	Orthodoxisme
Inwoners	4.000.000
Staatshoofd	Mihai Eminescu
Overige
Volkslied	Tă stât nit òçten
Motto	Măn iç dăn
Munteenheid	Leu (MLE)
Traditioneel eten	Gezouten stierenbiefstuk
Portaal  Land

De Balkanlanden

Joegoslavië Slovenië Kroatië Bosnië of Herzegovina Servië Montenegro en Kosovo VJRntvmeGpoM Bordurië Hongarije Transnistrië Moldavië Roemenië Vulgarije Alsanië Griekenland Syldavië

Moldavië, officieel de Vrijstaat Moldavië-Bessarabië is een land in het oosten van Europa. Het is waarschijnlijk het armste land in Europa. Lang is het een deel geweest van Roemenië, maar in 1991 verklaarde het land zich hiervan onafhankelijk na een moeizaam gewonnen referendum.
Moldavië staat vooral bekend om zijn armoede, maar ook door de roemruchte dichter Mihai Eminescu, tevens de leider van het jonge land. Nog steeds publiceert hij elke paar maanden een nieuw poëziewerk en hij schrijft dagelijks een column in de staatsgazet. Zijn buitenlandse collega's (zowel collega-schrijvers als collega-diplomaten) kennen wel een vraagtekens toe aan zijn leiderschapstalenten.

Naam

Moldavië is een naam die door de Roemenen werd bedacht in de Middeleeuwen, toen ze het stuk land veroverden van het Koninkrijk Sovjettië. Dit betekent in het Roemeens Land der Bossen, het Moldavië van toen was namelijk nog één groot bos zonder belangrijke vestingen.
Sommige nationalistische splintergroeperingen houden de naam Bessarabië wel aan, omdat de naam was van het legendarische keizerrijk dat zou hebben bestaan van 413 tot 1308. Ook de naam Chisinau is populair, maar dan toch vooral onder de inwoners van die stad.

Geschiedenis

Keizerrijk

Een kaart met alle stadia van het Keizerrijk Bessarabië.

Het Keizerrijk Bessarabië werd gescticht in 413 door Keizer Bessara I aan de kust bij de Zwarte Zee.

Het werd al onder zijn leiding een belangrijke handelsstad en het groeide nog meer onder zijn eerste opvolgers, Bessara II, Bessara III en Chisinke, die het land uitbreidde en aan de westelijke grens de vesting Chisinau liet opbouwen in de vroege 6^de eeuw.

De veroveringstochten namen grotere vormen aan onder de ijzeren hand van Clăw, die berekende dat om zijn land rijker te maken, hij de concurrenten aan de Zwarte Zee moest uitschakelen. Hoewel moeizaam, wist hij tussen 525 en 570 flinke stukken land te winnen, waar nu de Roemeense oostkust ligt. Daarna sloot hij een handelsverdrag met de resterende kustplaatsen.

Hierna kwam er een reeks van vorsten die naar het westen uitbouwden, te weten Çisto I tot en met Çisto IX tussen 580 en 740. Ze wisten bijna aansluiting te krijgen met het opbloeiende West-Europa, maar de tijd haalde de Çistos in en - tot hun postume spijt - werden ze opgevolgd door een vredelievender vorst.

De eeuw die volgde zwaaiden Çisto X en Içidăr I en II de scepter, maar in tegenstelling tot hun voorgangers hielden zij meer van het cultureel gedachtegoed. Zo bij tijd en wijlen werd nog wel een oorlogje afgekondigd, maar het resultaat was niet indrukwekkend. Er werd ook wat land verloren, wat als doodszonde werd geacht door de bevolking, die Içidăr II dan ook met geweld afzette.

Nog amper in de rouw werd Içidăr III gedwongen zijn naam te veranderen naar Kankeror I en het concurrerende Rumenije aan te vallen. Aldus geschiedde en - nog beter dan de mensen al dachten - Rumenije viel.

De opvolgers, Kankeror II tot en met VIII (850 - 1000) werden rivalen van de in het noorden sterker wordende Russische stammen. De Kankeror-lijn bouwden hun Rijk tot enorme groottes verder uit naar het noorden. De tsaren keken met lede ogen toe toen hun collega's één voor één werden neergetikt en pas bij het inmiddels verenigde Koninkrijk Sovjettië moesten de Bessarabische soldaten halt houden.

De jaren daarna begon het verval. Bessarabië kwam in contact met het christendom. Dit overweldigde Christiaan I en hij verkocht zijn ziel en - belangrijker - zijn leger aan de paus. Al snel moesten hij en zijn opvolgers meedoen in oorlogen tegen de Turken, waardoor de verdediging van de noordelijke frontier verwaarloosd werd; al snel annexeerde Sovjettië weer stukken land.

Zo ging dit twee eeuwen door, totdat Hector II plotseling politieke zelfmoord pleegde, hij steunde Maarten Luther. Hij werd meteen krankzinnig verklaard, immers duurde het nog drie eeuwen voor de beste man monnik werd. Maar hij werd vooral gehaat omdat hij een handelsverdrag sloot met de Turken. Hierop startte het Heilige Roomse Rijk een anti-Bessarabische campagne, waardoor Bessarabië snel grondgebied verloor, zeker toen een bondgenootschap werd gesloten met Sovjettië.

De Tsaar en de Paus waren geen strategische dwazen, ze wisten dondersgoed welke twee steden het belangrijkste waren. Toen in 1302 door de Westerlingen Chisinau werd ingenomen viel al gauw het doek; al zes jaar later werd de hoofdstad veroverd door de Sovjettiërs.

Moldavië onder Sovjettië

Over hoe het Moldavië verging onder het Koninkrijk Sovjettië is niet helemaal duidelijk. Dit omdat er heel weinig is neergepend over deze tijd. Wel weten we dat zowel Chisinau als Bessarabië totaal verwoest zijn, want toen de Roemenen kwamen was er geen beschaving meer over, enkel een paar kleine dorpjes.

Roemenen

In 1378 werd Moldavië veroverd en hernoemd door Roemenië onder de Dracula-dynastie. Chisinau en Bessarabië, onder de nieuwe naam Dracuhafra, werden compleet herbouwd en werden belangrijke Roemeense steden, dat terwijl een paar eeuwen terug de Bessarabieren hun tegenstanders compleet kapot hadden gemaakt. Kennelijk kenden de Roemenen geen wrok, de Moldaven werden gemoedelijk, ja haast vriendelijk opgenomen.

Er zijn zelfs weinig vijandelijkheden waargenomen tot de 20^ste eeuw, toen er schrijvers opstonden die terughaalden op het ooit o zo grote Bessarabische Rijk.

In 1988 stond Mihai Eminescu op, als leider van de politieke partij Moldova Frăe. In 1990 deed hij appèl voor een onafhankelijkheidsreferendum en in 1991 kwam de uitslag naar buiten. Met een nipte meerderheid van 60%, wettelijk net aan genoeg, verklaarde Moldavië zich onafhankelijk, waarna Dracuhafra werd hernoemd naar Mihaihafra.

Geografie

De westelijke grens met Roemenië wordt over de hele lengte gevormd door prut en een zijrivier van de Donau. In het noordoosten van Moldavië is de Nistre de belangrijkste rivier. Hij vormt er de grens met Oekraïne.
Het noorden is heuvelachtig, en het hoogste punt van het land, de Mănt Efreçt, ligt 8,8 km boven de zeespiegel.

Grote steden

De belangrijkste steden zijn uiteraard Chisinau en Mihaihafra. Ook Ueçtçtad is de laatste tijd flink gegroeid, het is namelijk het transportcentrum naar zowel Rusland als de EU.

Bestuurlijke indeling

De kaart van Moldavië.

Moldavië is verdeeld in 7 Çtadă, te weten:

Çtad	Hoofdstad	Bijnaam
Chisinau	Chisinau	Răço Òfçtad (Hoofdstadsregio)
Mihaihafra	Mihaihafra	Hafra of Besarabia
Năr-Azâm	Lixamiă	Azam (samen met Săd-Azâm)
Săd-Azâm	Pruç	Azam (samen met Năr-Azâm)
Lâmănt	Efreçt Òrph	Măntâjă (verbastering van het Franse montagne)
Ueçtçtad	Ueçtçtad	Çtad d'Valutâ (Geldstad/Geldgemeente)
Transnistrië	Nistru	Rebelă (Rebellen)

Religie

De Pjetrbasiliek, het Oost-Europese antwoord op het Vaticaan.

Alle mensen in Moldavië geloven in het Orthodoxisme. De belangrijkste kerk van deze geloofsstroming is in Moldavië gevestigd, Pruç om precies te zijn. De religie blijkt voor veel lokale hotelexploitanten dan ook zeer lucratief. Toeristen mogen de rituelen zien die de inwoners dagelijks uitvoeren.

Rituelen

Mocht u ooit naar Moldavië willen reizen om die kerk te aanschouwen, is het misschien handig iets te weten over de rituelen die worden gevoerd, zowel in de normale kerken als in deze Pruçe Pjetrbasiliek. Het valt namelijk veel Moldaven op dat westerse toeristen verrast worden door de gebruiken, sommige Amerikaanse drama queens zijn zelfs flauwgevallen.

Onze Moeder

In Moldavië wordt Maria meer geëerd dan in het westen. Elke zondag dat mensen naar de plaatselijke kerk gaan zeggen ze Nuçtru Mâră op elke trede van de trap. Sommige trappen tellen wel 200 treden, dus om dan nog voor achten net in het kerkbankje te zitten is een ferme uitdaging.

Kaarsesprong

Aldus de Oosterse Bijbel kan alleen God mensen door het hellevuur kan leiden. Daarom moeten ze na de "Onze Moeder"s meteen hun vinger door de kaars halen. Het verhaal gaat in Pruç dat iemand die ook maar één tree overslaat onherroepelijk zijn hand zal branden aan de kaars.

Kras

De laatste der landelijke gewoontes is het krassen aan de houten deur van de kerk, zodat de kracht van de Heilige Geest in hun nagels zit. Het lijkt vaag voor de meeste westerlingen en het is niet economisch; elke 15 jaar moet een gemiddelde kerk zijn deuren vervangen.

Nagels

Ten slotte is er nog een traditie die puur verbonden is aan de Pjetrbasiliek. De mensen die niet al dagelijks deze kerk bezoeken moeten er elk jaar heen en aldaar doen ze iets dat uniek is in de wereld van religies. In de basiliek laten ze hun nagels afknippen. Volgens de overlevering zorgen deze nagels voor sterkere botten voor kinderen. Merkwaardig genoeg was er een grote leprauitbraak in 1943, het jaar dat de mensen de basiliek niet inkonden. Of dat toeval was of niet laten we aan de hoogwaardige lezer over.

Andere religies

We hebben toch net gezegd dat alle mensen in Moldavië orthodoxgelovigen waren? Nuwel, ondergetekende krijgt twijfels over de alertheid van de lezer. Namens het gehele schrijfteam van de Oncyclopedia, blijf opletten.

Politiek

Eminescu in 1988 bij een perspresentatie.

Eminescu in 2008 bij een staatsbezoek van H.M. Beatrix.

Toen Eminescu de onafhankelijke staat kon uitroepen, wilde hij aanvankelijk als dictator gaan heersen, maar volgens Maurice de Hond was dit niet nodig; hij was razend populair. Überhaupt zou Eminescu niet passen in een rol van dictator, hij luistert altijd naar het volk, soms tot ergenis van zijn partijgenoten. Het is de reden dat veel mensen twijfelen aan zijn leiderschap. Het land heeft goede betrekkingen met Roemenië en Duitsland, deze twee zijn de belangrijkste handelspartners.

Machten

In Moldavië worden de wetten gemaakt door het Pârlimăn desăs Păpli, het parlement. Hier worden stemmingen gehouden over wetsvoorstellen.
De uitvoerende macht ligt in handen van de Elita d'Moldova, het kabinet. In Moldavië zijn deze mensen niet deel van het parlement zelf. Er zijn tien ministeries, waaronder Verkeer en Oorlog.
De rechtsprekende macht is officieel de Vampiersgarde, de Roemeense variant van de politie. Een onderzoek naar dit systeem is op dit moment gaande.

Leider

De leider van het Moldavische kabinet is Mihai Eminescu, hij is de president van het land. Zijn neef Klaus Eminescu is de premier en hoewel hij hierdoor de machtigste man in Moldavië is, heeft Mihai eigenlijk de touwtjes in handen, of dan eigenlijk weer het volk.
Eminescu is de leider van de Communistische Partij, Moldavië is echter geen communistisch land, althans veel gematigder. De adel is bij de afscheiding afgeschaft en alle inwoners krijgen bij hun 25^ste verjaardag een auto aangeboden.

Taal

De officiële taal in Moldavië is het Roemeens. Om politieke redenen wordt dit soms het Moldavisch genoemd, maar de verschillen zijn verwaarloosbaar; een Roemeen kan een Moldaviër prima verstaan, al spreekt hij met een vreselijke boerenknauw, en vice versa.
Veel mensen denken dat het Roemeens een Slavische taal is, maar dit is niet waar. Het is een Romaanse taal en lijkt dus op het Frans, Italiaans en het Ahaans. Wel zijn er vreemde tekens bijgekomen. De bekendste daarvan is de ă, welke in veel landen zelfs getranslitereerd wordt, iets dat normaal alleen gebeurt met andere alfabetten.

Vervoeging

Alhier de vervoeging van de regelmatige werkwoorden.

Werkwoorden op -ar
Nederlands	Roemeens
Zijn	Iar
Ik ben	Iă ie
Jij bent	Dă iâs
Hij is	Pi iç
Wij zijn	Nuç içim
Jullie zijn	Vuç içim
Zij zijn	Luç içim
Geweest	Iç

Werkwoorden op -ior
Nederlands	Roemeens
Lopen	Valçior
Ik loop	Iă valç
Jij loopt	Dă valçus
Hij loopt	Pi valçre
Wij lopen	Nâç valçio
Jullie lopen	Vâç valçio
Zij lopen	Lâç valçio
Gelopen	Valçò

Let dus op, de woorden voor wij, jullie en zij veranderen als je van de ar-werkwoorden naar de ior-werkwoorden wisselt.

Status

Het Roemeens is een officiële taal in Moldavië, Roemenië, Vulgarije, Oekraïne en Japan-Frankrijk. In de beruchte Oostbuurt in Amsterdam staat een bibliotheek die alleen boeken in het Roemeens uitbrengt, sinds kort ook vertalingen van Eminescu's werken naar het Nederlands. Op dit moment is het nog geen officiële taal in de EUSSR, maar dat gaat waarschijnlijk snel veranderen.

Volkslied

Het volkslied van Moldavië heet Te stât nit òçten (Het land aan de kusten.) Het wordt gespeeld bij internationale sportwedstrijden en bij staatsbezoeken van Eminescu.

Te stât nit òçten

Te iç măn òs

Nit ie-ia neò

Nit fele-ia ntòs

Nâç valçio ănt Mihai

Te çcrib fet nuç fră

Pi iç nuçtru erò

Pi iç nit nuç dă

Moldova unitòç

Nuç içim ăn nòç

 vrădim ăn legând

 Besarabia ănt

Dit laat zich aldus vertalen:

Het land aan de kusten

Dat is mijn huis

Daar ben ik geboren

Daar voel ik mij thuis

We gehoorzamen Mihai

De poëet maakte ons vrij

Hij is onze held

Voor ons altijd daar

Moldavië verenig

Zijn immers één volk

Wij worden legendes

Net als Bessarabië

Voetnoten

Notenbalk

Aan de schandpaal genageld!	Vastgenagelde versie: 23 november 2009
Dit artikel is een verschrikking! Daarom is het vastgenageld aan de schandpaal zodat iedereen er rotte groenten tegenaan kan gooien.

Europese Unie van Sociaaldemocratische Sovjet Republieken (EUSSR)

Benelux
België · De Efteling · Gooi · Federaal Keizerrijk Utrecht · Friesland · Groningen · Koninkrijk Wallonië
Luxemburg · Nederland · Neêrland · Radio- en Televisieland · Republiek Vlaanderen

Noord
Denemarken · Estland · Finland · Groenland · IJsjesland · Letland · Litouwen · Noorwegen · Zweden

West
Absurdistan · Disneyland · Frankrijk · Gallië · Ierland · Islamitische Republiek Schotland · Monaco · Noord-Ierland · Verenigd Koninkrijk · Wales

Zuid
Andorra · Corsica · Cyprus · Griekenland · Italië · Mallorca · Malta · Portugal · San Marino · Sardinië · Spanje · Turkije · Vaticaanstadland

Oost
Bordurië · Georgië · Moldavië · Oekraïne · Rusland · Syldavië · Wit-Rusland · Zwart-Rusland

Centraal
Hongarije · Mofrika · Oostenrijk · Polen-Noord · Polen-Centraal · Polen-Zuid · Slowakije · Smiechtenstein · Tsjechië · Zwitserland

Balkan
Alsanië · Bosnië of Herzegovina · Kroatië · Montenegro en Kosovo · Roemenië · Servië · Slovenië
Voormalig Joegoslavische Republiek, niet te verwarren met een Griekse provincie, oftewel Macedonië (VJRntvmeGpoM) · Vulgarije

}