Moldavië

Uit Oncyclopedia
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Frăstât Moldova-Basarabia
Vlag Moldavie.png
Wapen Moldavie.png
Vlag
Wapen
Locatie (klik)
Locatie (klik)
Basisgegevens
Talen Roemeens
Hoofdstad Chişinău
Regeringsvorm Republiek
Religie Orthodoxisme
Inwoners 4.000.000
Staatshoofd Mihai Eminescu
Overige
Volkslied Tă stât nit òçten
Motto Măn iç dăn
Munteenheid Leu (MLE)
Traditioneel eten Gezouten stierenbiefstuk
Portaal  Portaalicoon Land
BalkanTranskaart.png
De Balkanlanden
Joegoslavië

Slovenië

Kroatië

Bosnië of Herzegovina

Servië

Montenegro en Kosovo

VJRntvmeGpoM

Bordurië		Hongarije

Transnistrië

Moldavië

Roemenië

Vulgarije

Alsanië

Griekenland

Syldavië

Moldavië, officieel de Vrijstaat Moldavië-Bessarabië is een land in het oosten van Europa. Het is waarschijnlijk het armste land in Europa. Lang is het een deel geweest van Roemenië, maar in 1991 verklaarde het land zich hiervan onafhankelijk na een moeizaam gewonnen referendum.
Moldavië staat vooral bekend om zijn armoede, maar ook door de roemruchte dichter Mihai Eminescu, tevens de leider van het jonge land. Nog steeds publiceert hij elke paar maanden een nieuw poëziewerk en hij schrijft dagelijks een column in de staatsgazet. Zijn buitenlandse collega's (zowel collega-schrijvers als collega-diplomaten) kennen wel een vraagtekens toe aan zijn leiderschapstalenten.

Naam[bewerken]

Moldavië is een naam die door de Roemenen werd bedacht in de Middeleeuwen, toen ze het stuk land veroverden van het Koninkrijk Sovjettië. Dit betekent in het Roemeens Land der Bossen, het Moldavië van toen was namelijk nog één groot bos zonder belangrijke vestingen.
Sommige nationalistische splintergroeperingen houden de naam Bessarabië wel aan, omdat de naam was van het legendarische keizerrijk dat zou hebben bestaan van 413 tot 1308. Ook de naam Chisinau is populair, maar dan toch vooral onder de inwoners van die stad[1].

Geschiedenis[bewerken]

Keizerrijk[bewerken]

Een kaart met alle stadia van het Keizerrijk Bessarabië.

Het Keizerrijk Bessarabië werd gescticht in 413 door Keizer Bessara I aan de kust bij de Zwarte Zee.

Het werd al onder zijn leiding een belangrijke handelsstad en het groeide nog meer onder zijn eerste opvolgers, Bessara II, Bessara III en Chisinke, die het land uitbreidde en aan de westelijke grens de vesting Chisinau liet opbouwen in de vroege 6de eeuw[2].

De veroveringstochten namen grotere vormen aan onder de ijzeren hand van Clăw, die berekende dat om zijn land rijker te maken, hij de concurrenten aan de Zwarte Zee moest uitschakelen. Hoewel moeizaam, wist hij tussen 525 en 570 flinke stukken land te winnen, waar nu de Roemeense oostkust ligt. Daarna sloot hij een handelsverdrag met de resterende kustplaatsen.

Hierna kwam er een reeks van vorsten die naar het westen uitbouwden, te weten Çisto I tot en met Çisto IX tussen 580 en 740. Ze wisten bijna aansluiting te krijgen met het opbloeiende West-Europa, maar de tijd haalde de Çistos in en - tot hun postume spijt - werden ze opgevolgd door een vredelievender vorst.

De eeuw die volgde zwaaiden Çisto X en Içidăr I en II de scepter, maar in tegenstelling tot hun voorgangers hielden zij meer van het cultureel gedachtegoed. Zo bij tijd en wijlen werd nog wel een oorlogje afgekondigd, maar het resultaat was niet indrukwekkend. Er werd ook wat land verloren, wat als doodszonde werd geacht door de bevolking, die Içidăr II dan ook met geweld afzette.

Nog amper in de rouw werd Içidăr III gedwongen zijn naam te veranderen naar Kankeror I en het concurrerende Rumenije aan te vallen. Aldus geschiedde en - nog beter dan de mensen al dachten - Rumenije viel.

De opvolgers, Kankeror II tot en met VIII (850 - 1000) werden rivalen van de in het noorden sterker wordende Russische stammen. De Kankeror-lijn bouwden hun Rijk tot enorme groottes verder uit naar het noorden. De tsaren keken met lede ogen toe toen hun collega's één voor één werden neergetikt en pas bij het inmiddels verenigde Koninkrijk Sovjettië moesten de Bessarabische soldaten halt houden.

De jaren daarna begon het verval. Bessarabië kwam in contact met het christendom. Dit overweldigde Christiaan I[3] en hij verkocht zijn ziel en - belangrijker - zijn leger aan de paus. Al snel moesten hij en zijn opvolgers meedoen in oorlogen tegen de Turken, waardoor de verdediging van de noordelijke frontier verwaarloosd werd; al snel annexeerde Sovjettië weer stukken land.

Zo ging dit twee eeuwen door, totdat Hector II plotseling politieke zelfmoord pleegde, hij steunde Maarten Luther. Hij werd meteen krankzinnig verklaard, immers duurde het nog drie eeuwen voor de beste man monnik werd. Maar hij werd vooral gehaat omdat hij een handelsverdrag sloot met de Turken. Hierop startte het Heilige Roomse Rijk een anti-Bessarabische campagne, waardoor Bessarabië snel grondgebied verloor, zeker toen een bondgenootschap werd gesloten met Sovjettië.

De Tsaar en de Paus waren geen strategische dwazen, ze wisten dondersgoed welke twee steden het belangrijkste waren[4]. Toen in 1302 door de Westerlingen Chisinau werd ingenomen viel al gauw het doek; al zes jaar later werd de hoofdstad veroverd door de Sovjettiërs.

Moldavië onder Sovjettië[bewerken]

Over hoe het Moldavië verging onder het Koninkrijk Sovjettië is niet helemaal duidelijk. Dit omdat er heel weinig is neergepend over deze tijd. Wel weten we dat zowel Chisinau als Bessarabië totaal verwoest zijn, want toen de Roemenen kwamen was er geen beschaving meer over, enkel een paar kleine dorpjes.

Roemenen[bewerken]

In 1378 werd Moldavië veroverd en hernoemd door Roemenië onder de Dracula-dynastie. Chisinau en Bessarabië, onder de nieuwe naam Dracuhafra, werden compleet herbouwd en werden belangrijke Roemeense steden, dat terwijl een paar eeuwen terug de Bessarabieren hun tegenstanders compleet kapot hadden gemaakt[5]. Kennelijk kenden de Roemenen geen wrok, de Moldaven werden gemoedelijk, ja haast vriendelijk opgenomen.

Er zijn zelfs weinig vijandelijkheden waargenomen tot de 20ste eeuw, toen er schrijvers opstonden die terughaalden op het ooit o zo grote Bessarabische Rijk.

In 1988 stond Mihai Eminescu op, als leider van de politieke partij Moldova Frăe[6]. In 1990 deed hij appèl voor een onafhankelijkheidsreferendum en in 1991 kwam de uitslag naar buiten. Met een nipte meerderheid van 60%, wettelijk net aan genoeg, verklaarde Moldavië zich onafhankelijk, waarna Dracuhafra werd hernoemd naar Mihaihafra.

Geografie[bewerken]

De westelijke grens met Roemenië wordt over de hele lengte gevormd door prut en een zijrivier van de Donau. In het noordoosten van Moldavië is de Nistre de belangrijkste rivier. Hij vormt er de grens met Oekraïne.
Het noorden is heuvelachtig, en het hoogste punt van het land, de Mănt Efreçt, ligt 8,8 km boven de zeespiegel.

Grote steden[bewerken]

De belangrijkste steden zijn uiteraard Chisinau en Mihaihafra. Ook Ueçtçtad is de laatste tijd flink gegroeid, het is namelijk het transportcentrum naar zowel Rusland als de EU.

Bestuurlijke indeling[bewerken]

De kaart van Moldavië.

Moldavië is verdeeld in 7 Çtadă[7], te weten:

Çtad Hoofdstad Bijnaam
Chisinau Chisinau Răço Òfçtad (Hoofdstadsregio)
Mihaihafra Mihaihafra Hafra of Besarabia
Năr-Azâm Lixamiă Azam (samen met Săd-Azâm)
Săd-Azâm Pruç Azam (samen met Năr-Azâm)
Lâmănt Efreçt Òrph Măntâjă (verbastering van het Franse montagne)
Ueçtçtad Ueçtçtad Çtad d'Valutâ (Geldstad/Geldgemeente[8])
Transnistrië Nistru Rebelă (Rebellen[9])

Religie[bewerken]

De Pjetrbasiliek, het Oost-Europese antwoord op het Vaticaan.

Alle mensen in Moldavië geloven in het Orthodoxisme. De belangrijkste kerk van deze geloofsstroming is in Moldavië gevestigd, Pruç om precies te zijn. De religie blijkt voor veel lokale hotelexploitanten dan ook zeer lucratief. Toeristen mogen de rituelen zien die de inwoners dagelijks uitvoeren.

Rituelen[bewerken]

Mocht u ooit naar Moldavië willen reizen om die kerk te aanschouwen, is het misschien handig iets te weten over de rituelen die worden gevoerd, zowel in de normale kerken als in deze Pruçe Pjetrbasiliek. Het valt namelijk veel Moldaven op dat westerse toeristen verrast worden door de gebruiken, sommige Amerikaanse drama queens zijn zelfs flauwgevallen.

Onze Moeder[bewerken]

In Moldavië wordt Maria meer geëerd dan in het westen. Elke zondag dat mensen naar de plaatselijke kerk gaan zeggen ze Nuçtru Mâră op elke trede van de trap[10]. Sommige trappen tellen wel 200 treden, dus om dan nog voor achten net in het kerkbankje te zitten is een ferme uitdaging.

Kaarsesprong[bewerken]

Aldus de Oosterse Bijbel kan alleen God mensen door het hellevuur kan leiden. Daarom moeten ze na de "Onze Moeder"s meteen hun vinger door de kaars halen. Het verhaal gaat in Pruç dat iemand die ook maar één tree overslaat onherroepelijk zijn hand zal branden aan de kaars.

Kras[bewerken]

De laatste der landelijke gewoontes is het krassen aan de houten deur van de kerk, zodat de kracht van de Heilige Geest in hun nagels zit. Het lijkt vaag voor de meeste westerlingen en het is niet economisch; elke 15 jaar moet een gemiddelde kerk zijn deuren vervangen.

Nagels[bewerken]

Ten slotte is er nog een traditie die puur verbonden is aan de Pjetrbasiliek. De mensen die niet al dagelijks deze kerk bezoeken moeten er elk jaar heen en aldaar doen ze iets dat uniek is in de wereld van religies. In de basiliek laten ze hun nagels afknippen. Volgens de overlevering zorgen deze nagels voor sterkere botten voor kinderen. Merkwaardig genoeg was er een grote leprauitbraak in 1943, het jaar dat de mensen de basiliek niet inkonden. Of dat toeval was of niet laten we aan de hoogwaardige lezer over.

Andere religies[bewerken]

We hebben toch net gezegd dat alle mensen in Moldavië orthodoxgelovigen waren? Nuwel, ondergetekende krijgt twijfels over de alertheid van de lezer. Namens het gehele schrijfteam van de Oncyclopedia, blijf opletten.

Politiek[bewerken]

Eminescu in 1988 bij een perspresentatie.
Eminescu in 2008 bij een staatsbezoek van H.M. Beatrix.

Toen Eminescu de onafhankelijke staat kon uitroepen, wilde hij aanvankelijk als dictator gaan heersen, maar volgens Maurice de Hond was dit niet nodig; hij was razend populair. Überhaupt zou Eminescu niet passen in een rol van dictator, hij luistert altijd naar het volk, soms tot ergenis van zijn partijgenoten. Het is de reden dat veel mensen twijfelen aan zijn leiderschap[11]. Het land heeft goede betrekkingen met Roemenië en Duitsland, deze twee zijn de belangrijkste handelspartners.

Machten[bewerken]

In Moldavië worden de wetten gemaakt door het Pârlimăn desăs Păpli, het parlement. Hier worden stemmingen gehouden over wetsvoorstellen.
De uitvoerende macht ligt in handen van de Elita d'Moldova, het kabinet. In Moldavië zijn deze mensen niet deel van het parlement zelf. Er zijn tien ministeries, waaronder Verkeer en Oorlog.
De rechtsprekende macht is officieel de Vampiersgarde, de Roemeense variant van de politie. Een onderzoek naar dit systeem is op dit moment gaande.

Leider[bewerken]

De leider van het Moldavische kabinet is Mihai Eminescu, hij is de president van het land. Zijn neef Klaus Eminescu is de premier en hoewel hij hierdoor de machtigste man in Moldavië is, heeft Mihai eigenlijk de touwtjes in handen, of dan eigenlijk weer het volk.
Eminescu is de leider van de Communistische Partij, Moldavië is echter geen communistisch land, althans veel gematigder. De adel is bij de afscheiding afgeschaft en alle inwoners krijgen bij hun 25ste verjaardag een auto aangeboden.

Taal[bewerken]

De officiële taal in Moldavië is het Roemeens. Om politieke redenen wordt dit soms het Moldavisch genoemd, maar de verschillen zijn verwaarloosbaar; een Roemeen kan een Moldaviër prima verstaan, al spreekt hij met een vreselijke boerenknauw, en vice versa.
Veel mensen denken dat het Roemeens een Slavische taal is, maar dit is niet waar. Het is een Romaanse taal en lijkt dus op het Frans, Italiaans en het Ahaans. Wel zijn er vreemde tekens bijgekomen. De bekendste daarvan is de ă, welke in veel landen zelfs getranslitereerd wordt, iets dat normaal alleen gebeurt met andere alfabetten.

Vervoeging[bewerken]

Alhier de vervoeging van de regelmatige werkwoorden.

Werkwoorden op -ar
Nederlands Roemeens
Zijn Iar
Ik ben Iă ie
Jij bent Dă iâs
Hij is Pi iç
Wij zijn Nuç içim
Jullie zijn Vuç içim
Zij zijn Luç içim
Geweest Iç
Werkwoorden op -ior
Nederlands Roemeens
Lopen Valçior
Ik loop Iă valç
Jij loopt Dă valçus
Hij loopt Pi valçre
Wij lopen Nâç valçio
Jullie lopen Vâç valçio
Zij lopen Lâç valçio
Gelopen Valçò

Let dus op, de woorden voor wij, jullie en zij veranderen als je van de ar-werkwoorden naar de ior-werkwoorden wisselt.

Status[bewerken]

Het Roemeens is een officiële taal in Moldavië, Roemenië, Vulgarije, Oekraïne en Japan-Frankrijk. In de beruchte Oostbuurt in Amsterdam staat een bibliotheek die alleen boeken in het Roemeens uitbrengt, sinds kort ook vertalingen van Eminescu's werken naar het Nederlands. Op dit moment is het nog geen officiële taal in de EUSSR, maar dat gaat waarschijnlijk snel veranderen.

Volkslied[bewerken]

Het volkslied van Moldavië heet Te stât nit òçten (Het land aan de kusten.) Het wordt gespeeld bij internationale sportwedstrijden en bij staatsbezoeken van Eminescu.

Te stât nit òçten
Te iç măn òs
Nit ie-ia neò
Nit fele-ia ntòs
Nâç valçio ănt Mihai
Te çcrib fet nuç fră
Pi iç nuçtru erò
Pi iç nit nuç dă
Moldova unitòç
Nuç içim ăn nòç
 vrădim ăn legând
 Besarabia ănt

Dit laat zich aldus vertalen:

Het land aan de kusten
Dat is mijn huis
Daar ben ik geboren
Daar voel ik mij thuis
We gehoorzamen Mihai
De poëet maakte ons vrij
Hij is onze held
Voor ons altijd daar
Moldavië verenig
Zijn immers één volk
Wij worden legendes
Net als Bessarabië

Voetnoten[bewerken]

Bouncywikilogo.gif
Voor de uilskuikens die de afgelopen eeuwen onder een rots hebben gelegen zonder krant of Twitter, heeft Wikipedia ook een artikel over: Moldavië.
Potatohead aqua.png
Aan de schandpaal genageld! 		Vastgenagelde versie:
23 november 2009
Dit artikel is een verschrikking! Daarom is het vastgenageld aan de schandpaal zodat iedereen er rotte groenten tegenaan kan gooien.


}

Overgenomen van "https://oncyclopedia.org/index.php?title=Moldavië&oldid=265166"