Stripverhaal

De Belgische koloniale geschiedenis: een klassiek voorbeeld van de oorspronkelijke didaktische oriëntering van het stripverhaal.

Het stripverhaal is een eeuwenoud pedagogisch hulpmiddel, bedoeld om jonge kinderen te helpen bij het leren van vakken die een goed inzicht in ruimte en tijd vragen, zoals geschiedenis en taal. In de xxste eeuw is het pedagogisch aspect enigszins op de achtergrond geraakt, vooral door de productie, tijdens de crisisjaren volgend op de beurscrash van 1929, van Minderwaardige Slordig Getekende Verhaaltjes In Schreeuwerige Kleuren Gedrukt Op Goedkoop Papier, door vaklieden doorgaans aangeduid met "MSGVISKGOGP".

Definitie

Een stripverhaal is een verhaal dat verteld wordt door middel van opeenvolgende tekeningen, wier volgorde een evolutie in de tijd, en meestal ook in de ruimte weergeeft. Dit houdt ook het voorkomen van weerkerende personages in, die zich door middel van bijgeschreven tekstjes verbaal uitdrukken. Deze eigenschappen maken meteen ook de pedagogische kwaliteiten van een dergelijke verhaalstijl duidelijk: aankomende lezers maken op een aangename manier kennis met de in hun cultuur gebruikelijke leesrichting, en studenten ontwikkelen een gevoel voor tijdelijke oriëntatie. De suggestie, door een subtiel lijnenspel, van ruimte en dimensies, draagt bij tot de ontwikkeling van de ruimtelijke oriëntatie. Dat de doorsnee MSGVISKGOGP hieraan niet voldoet, hoeft geen betoog.

Ontstaan

Dit origineel didactisch lesinstrument werd halverwege de XIde eeuw ontwikkeld door de broers Alfred en Alphonse Nonymus, die elk een helft creëerden van het beroemde tapijt van Bayeux. Zij hadden beiden deel uitgemaakt van het leger van Willem de Veroveraar, maar alleen Alfred had de overtocht meegemaakt. Na de slag bij Hastings begon hij, met het oog op het onderwijzen van deze historische gebeurtenis aan kinderen, het relaas te tekenen en over te brengen op een tapijt. Toen andere taken zijn tijd in beslag namen, stuurde hij zijn onvoltooid werkstuk naar zijn in Frankrijk gebleven tweelingbroer, die aan de hand van een geschreven relaas het tapijt voltooide in dezelfde stijl. Helaas bleef zo de Engelse schoolgaande jeugd verstoken van dit knap staaltje pedagogie, en dat was gedurende eeuwen te merken aan de kwaliteit van het Engelse onderwijs. Het verwondert ons dan ook niet dat de eerste MSGVISKGOGP in het Engelse taalgebied verschenen. In Frankrijk ontwikkelde zich, mede door toedoen van de gebroeders Nonymus en hun innoverende onderwijsvorm, een hoogstaande cultuur, die zo hoog geschat werd in de rest van Europa, dat de Franse taal tot diep in de XIXde eeuw de cultuurtaal van de Oude Wereld bleef.

Het tapijt: legende en geschiedenis

Specialisten, waaronder onze eigen Professor W. Druyff, durven wel eens twijfelen aan de didaktische waarde van het tapijt. Zo stellen zij zich vragen bij de aanwezigheid van drie veelkleurige draken, twee zeemeerminnen en de ster van Bethlehem. Het kleinste kind weet nochtans dat die ster niets anders is dan de oudste weergave van de komeet van Halley. Zelfs in de meest inferieure exemplaren van MSGVISKGOGP wordt op dit feit gewezen!

Invloeden van het tapijt op latere kunstenaars

De meest spectaculaire invloed van het tapijt op latere tekenverhalen, zoals het onmisbare "Traité d'histoire naturelle appliquée" van Jean de la Fourchette (1677), of het klassieke "How to perform a trepanation and a liposuction simultaneously" van Edward B. Bollocks (1792), is te merken in het werk van de Vlaming Gustave Verbeek, die ontdekt had dat wanneer het tapijt van Bayeux ondersteboven bekeken werd, het in angstwekkend accuraat detail de landing in Normandië voorstelde! Dit inspireerde hem tot zijn beroemde "The Upside Downs", waarbij de tweede helft van elk verhaal verkregen wordt door de bladzijde ondersteboven nóg eens te lezen. Neem de proef zélf maar eens met onderstaande fragmenten uit het tapijt van Bayeux:

Geschiedenis, taal en logica

Geschiedenis bleek spoedig het terrein bij uitstek van deze leermethode te zijn. In het Nederland van de XVIIde eeuw werden de godsdienstoorlogen treffend voor het jonge volkje weergeven door de beroemde pedagoog en schilder Hendrik "Hanco" Kolck (1557-1623), die ze presenteerde in de vorm van de spannende avonturen van "Gilles de Geus". Hieronder een kenmerkend fragment van dit pareltje van Laaglandse didactiek:

Deze lestechniek laat ook toe om verschillende disciplines te combineren, en bijvoorbeeld dierkunde te combineren met bewegingsleer en logica. In het volgende voorbeeld, van de hand van de Belgische schrijver en graficus Philippe Geluck (1854-1939) zien we hoe de anatomie van de Felis catus, ook wel gewoon "kat" genoemd, in minutieus doch voor jonge kinderen aanvaardbaar detail getoond wordt, terwijl de elementaire beginselen van bewegingsleer gekoppeld worden aan eenvoudige logica:

Toekomst van het stripverhaal

De exponentiële toename van MSGVISKGOGP brengt het oorspronkelijke didaktische stripverhaal stilaan in diskrediet. Getuige hiervan de schrijnende verwording van Willy Vandersteens documentaire over het Antwerpse volksleven tot een zielige aaneenrijging van ongeloofwaardige en slecht getekende voorvalletjes beleefd door een paar onuitstaanbare pubers. Ten einde de hoop voor onze jeugd niet helemáál te laten varen, zullen wij nog even de blik laten rusten op een fragment uit het indrukwekkende pedagogische œuvre van Gustave Verbeek (1867-1937):

Zie ook:

• Anime
• Striptaal
• Kunst

Laat de computer maar staan: dit voorbeeld zet regelmatig zichzelf ondersteboven.

Notenbalk

Aan de schandpaal genageld!	Vastgenagelde versie: 24 november 2008
Dit artikel is een verschrikking! Daarom is het vastgenageld aan de schandpaal zodat iedereen er rotte groenten tegenaan kan gooien.